Το Ολοκαύτωμα της Γλύνας – 2 Αυγούστου 1943 : Μνήμη, Όρκος και Ιστορική Αλήθεια

 Το Ολοκαύτωμα της Γλύνας - 2 Αυγούστου 1943

Η Γλύνα υπήρξε ένα από τα χωριά που βίωσε το δικό της ολοκαύτωμα: σχεδόν το σύνολο των σπιτιών πυρπολήθηκαν από ντόπιους εθνικιστές, συνεργάτες των κατακτητών, ενώ όσα παιδιά βρέθηκαν στο χωριό τα μαζέψανε και τα  εκτελέσαν στο λάκκο Καμίνια αναμεσα Βράχογοραντζής και Νεπράβιστας. 

      Το ολοκαύτωμα της Γλύνας, στις 2 Αυγούστου 1943, δεν αποτελεί απλώς ένα ακόμη επεισόδιο θηριωδίας της Κατοχής. Αποτελεί κορυφαία πράξη συνειδητής θυσίας και συλλογικής αξιοπρέπειας, βαθιά ριζωμένη στην πνευματική και ιστορική αυτοσυνείδηση ενός ολόκληρου χωριού.

      Και είναι ολοκαύτωμα όχι μόνο λόγω του αίματος που χύθηκε, αλλά και επειδή από τα εξήντα τρία σπίτια του χωριού, οι μπαλίστες έκαψαν τα εξήντα και εκτέλεσαν όσα παιδιά βρήκαν εκείνη τη μέρα στο χωριό. Η καταστροφή ήταν σχεδόν απόλυτη, ολοκληρωτική ως ένα καλά οργανωμένο έγκλημα που σημάδεψε τη μνήμη του τόπου και τον χαρακτήρα των ανθρώπων του για πάντα.

     Σαράντα μέρες πριν την τραγωδία, στις 22 Ιουνίου 1943, πραγματοποιήθηκε στον Άγιο Θανάση στα Χανιά της Επισκοπής μια κρίσιμη δημόσια συγκέντρωση, παρουσία όλων των αντίπαλων παρατάξεων.

       Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη, οι αντιπαραθέσεις έντονες, και το ζήτημα της αυτοδιάθεσης των λαών κυριαρχούσε, όπως καθοριζόταν τότε στις αρχές του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.

        Εκεί, οι Γλυνιώτες στάθηκαν μόνοι κι ακλόνητοι.

Υπό την ηγεσία του Αντώνη Κυριακή και με τη σταθερή υποστήριξη του Βασίλη Σιαχίνη, για τον οποίο η Γλύνα υπήρξε η βάση και ο σταθερός χώρος συνεργασίας, ύψωσαν το δικό τους, ξεχωριστό μέτωπο: -αρνήθηκαν κάθε ένταξη σε παρατάξεις και δήλωσαν δημόσια πως θα παραμείνουν αυτόνομοι, με σταυρό στο μέτωπο και πίστη στην καρδιά.

      Την ίδια ημέρα, επιστρέφοντας από την Επισκοπή στη Γλύνα, όλοι οι άντρες του χωριού, συσσωματικά και χωρίς καμία διάκριση, υπό την καθοδήγηση των αδερφών Αντώνη και Γιώργου Κυριάκη, συγκεντρώθηκαν στον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου

       Με το χέρι στο Ιερό Ευαγγέλιο, επαναβεβαίωσαν με ιερό όρκο την απόφασή τους: «Ὑπὲρ Πίστεως καὶ Πατρίδος». 

     Δεν φαντάζονταν πως εκείνος ο όρκος θα σφραγιζόταν όχι απλώς με λόγια, αλλά με το ίδιο τους το αίμα. 

     Από εκείνη τη στιγμή, η ίδια τους η ύπαρξη γινόταν ήδη η σφραγίδα αυτής της υπόσχεσης.

    Η ορκωμοσία αυτή δεν ήταν απλή συμβολική πράξη. Αποτελούσε πνευματική δήλωση και έμπρακτη αντίσταση απέναντι στο φασιστικό καθεστώς, που μέσω των ενόπλων σωμάτων των Μπαλιστών είχε επιβάλει καθεστώς φόβου και αυθαιρεσίας σε όλη την περιοχή.

    Η τραγωδία κορυφώθηκε στις 2 Αυγούστου, όταν τα ένοπλα εθνικιστικά σώματα των μπαλίστων, συνεργάτες με τους καταχτητές, επιτέθηκαν στη Γλύνα με εκδικητική μανία.

      Οι εκτελέσεις που ακολούθησαν δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιας μάχης ή απόφασης στρατιωτικής αναγκαιότητας, ήταν το αποτέλεσμα ενός οργανωμένου σχεδίου εκκαθάρισης, με στόχο να εκμηδενιστεί κάθε φωνή αντίστασης και πνευματικής αυτενέργειας. 

      Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν νέοι από τη Γλύνα, ένας αρραβωνιασμένος στη Γλυνα από το Ζερβάτι, δεμένος με το χωριό με δεσμούς τιμής και αγάπης, καθώς και τρεις κάτοικοι της Βραχογοραντζής, που δεν είχαν καμία αποδεδειγμένη σχέση με την ορκωμοσία, αλλά συνελήφθησαν απλώς επειδή βρέθηκαν τη λάθος στιγμή, στο λάθος μέρος, τυχαία θύματα μιας μανίας που δεν ξεχώριζε ενοχή από αθωότητα, γεγονός που καταδεικνύει το μέγεθος της αυθαιρεσίας και του τυφλού μίσους των ενόπλων εθνικιστικών σωμάτων της εποχής του μίσους για την "Φυλή" που δεν ήταν φίλοι τους.

     Το γεγονός αυτό δεν αποδέχεται συμφεροντολογικές αναγνώσεις, ούτε ρητορικές παραποιήσεις που επιχειρούν να ξεθωριάσουν τη βαρύτητα του ιερού όρκου ή να εκτρέψουν το συλλογικό αίσθημα προς αμφίβολα συμφέροντα

 

     Η συλλογική μνήμη των κατοίκων της Γλύνας, διατηρημένη μέσα από γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, αποτελεί τη μοναδική αυθεντική πηγή για την ιστορία του εγκλήματος.          Οι μαρτυρίες αυτές διασώζουν τα γεγονότα ακέραια, με τα ονόματα των θυμάτων και των αυτοπτών μαρτύρων, και κάθε εξωτερική παρέμβαση ή τοποθέτηση που αγνοεί ή παραποιεί αυτά τα στοιχεία, καταχαράσσει την ιστορία.

    Πρόκειται για μια ιστορία που δεν γράφτηκε ποτέ με επίσημο τρόπο, αλλά διασώθηκε από τους ίδιους τους Γλυνιώτες, που έχουν χαραγμένο τον πόνο του μακελειού βαθιά στη μνήμη τους. 

     Όσο κάποιοι θα προσπαθούν να την παραχαράξουν, το μόνο που καταφέρνουν είναι να εξυπηρετούν άλλους σκοπούς και συμφέροντα, τοποθετημένοι σε “στρατηγικές” θέσεις που τους προσφέρουν λόγο , αδιαφορώντας όμως για τους αυτόπτες μάρτυρες και υιοθετώντας μια δική τους ερμηνεία, χωρίς ιστορική βάση.

       Η αλήθεια των γεγονότων παραμένει αδιαπραγμάτευτη και δεν επιδέχεται τοποθετήσεις που διαστρεβλώνουν ή παρερμηνεύουν το έγκλημα.

        Δεν ξεχνά, δεν διαπραγματεύεται και δεν συγχωρεί την προσβολή της θυσίας.

      Οι εκτελεσθέντες δεν ήταν απλώς θύματα της Ιστορίας. Ήταν συνειδητοί υπερασπιστές της ελευθερίας και της πίστης, που ύψωσαν τη δική τους φωνή με τόλμη και αφοσίωση, μια φωνή που δεν συγχωρήθηκε ποτέ.

        Η βαρβαρότητα που τους χτύπησε δεν άφησε μόνο νεκρούς, αλλά και ένα ηθικό αποτύπωμα βαθιά χαραγμένο στη συνείδηση των επόμενων γενεών.

Η πράξη τους δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν.

Είναι θεμέλιο της ιστορικής ταυτότητας του τόπου.

Είναι η ηθική ρίζα που τρέφει τη συλλογική αντοχή και το καθήκον της μνήμης.

   Η σφαγή της Γλύνας δεν είναι μόνο έγκλημα πολέμου, είναι μια κραυγή δικαιοσύνης που συνεχίζει να ακούγεται, ακόμα και όταν οι λέξεις σωπαίνουν.

ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΣΤΟΥΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΠΟΥ ΘΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ
«ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ» 

ΕΔΩ, ΣΤΟΝ ΛΑΚΚΟ ΣΤΑ ΚΑΜΙΝΙΑ, ΤΗΝ 2Α ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1943, ΟΙ ΝΤΟΠΙΟΙ ΕΘΝΙΚΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΤΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΑΝ ΒΑΝΑΥΣΑ 23 ΠΑΛΙΚΑΡΙΑ:

19 ΑΠΟ ΤΗ ΓΛΥΝΑ

3 ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΑΧΟΓΟΡΑΝΤΖΗ

1 ΑΠΟ ΤΟ ΖΕΡΒΑΤΙ.

Δέκαεννέα από τη Γλύνα:

Τα αδέρφια:
1-ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΠΑΣ 15 ετών
2-ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΣ 17

Τα αδέρφια:
3-ΘΕΟΔΟΣΗΣ ΜΠΑΤΖΕΛΗΣ 25
4-ΘΩΜΑΣ Δ. ΜΠΑΤΖΕΛΗΣ 15

Τα αδέρφια:
5-ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ 30
6-ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ 28
Τα αδέρφια:

7-ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΚΟΥΛΑΣ 19
8-ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΠΑΚΟΥΛΑΣ 18
9-ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ 28
10-ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΕΛΙΩΤΗΣ 29
11-ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΤΖΕΛΗΣ 19
12-ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΤΣΕΛΙΟΣ 29
13-ΘΩΜΑΣ Γ. ΜΠΑΤΖΕΛΗΣ 20
14-ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΚΡΗΣ 24
15-ΚΩΣΤΑΣ Π. ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ 22
16-ΚΩΣΤΑΣ ΛΕΚΚΑΣ 14
17-ΣΠΥΡΟΣ ΤΣΕΛΙΟΣ 28
18-ΧΡΗΣΤΟΣ ΤΣΕΛΙΟΣ 15
19-ΧΑΡΑΛΑΜΠΗΣ ΜΠΑΤΖΕΛΗΣ 60

Τρεις από τη Βράχογοραντζή:

20-ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΜΙΣΣΙΟΣ 27
21-ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΕΡΛΗΣ 16
22-ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΣΚΟΣ 17

Ένας από το Ζερβάτι:

23-ΚΩΣΤΑΣ ΒΛΑΧΟΣ 20 ετών

Και τρεις βαριά τραυματισμένοι:
Τα αδέρφια:
1- ΗΡΑΚΛΗΣ ΛΕΚΚΑΣ - 1927-1948 - 21 ετών
2- ΘΕΟΔΩΣΗΣ ΛΕΚΚΑΣ - 1921- 2005 - 1983 ετών
και
3- ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ - 1917- 1983 - 66 ετών

______________________________

Το πρώτο θύμα στις 2 Αυγούστου 1943  

ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΥΛΑΣ 1901-1943 ετών 32

Τον Κώστα Μπακούλα τον σκότωσαν οι Ιταλοί τα χαράματα της 2ας Αυγούστου 1943,στα έμπα του χωριού Γλύνα, τη στιγμή που επιχειρούσε να κρύψει το όπλο του στην καλύβα του.
      Το γεγονός επιβεβαιώνεται από μέλη της οικογένειάς του, οι οποίοι, ακούγοντας τους πυροβολισμούς, έσπευσαν και τον βρήκαν ακόμη ζωντανό, μια συγκλονιστική μαρτυρία των τελευταίων του στιγμών.
     Το όνομά του τιμάται, όπως αρμόζει, από τους ίδιους τους Γλυνιώτες και έχει καταγραφεί στην αναμνηστική στήλη του χωριού Γλυνας, μαζί με όλα τα θύματα της Γλύνας και τους τρεις τραυματίες που σώθηκαν από την εκτέλεση στον λάκκο «Καμίνια».
     Ως εκ τούτου, κάθε αναφορά του Κώστα Μπακούλα σε άλλο τόπο, όπως εδώ στα «Καμίνια», είναι όχι μόνο περιττή, αλλά και ιστορικά ανακριβής, καθώς δεν έχασε τη ζωή του στον λάκκο στα «Καμίνια» αλλά στη Γλύνα.

   Το ίδιο ισχύει και για τους τρεις τραυματίες, που τιμώνται από τους Γλυνιώτες και αναφέρονται στην αναμνηστική στήλη του χωριού Γλύνα ως θύματα.

     Μόνο εφόσον υπάρξει ρητή επιθυμία από τους συγγενείς τους και από την τοπική κοινότητα της Γλύνας, που είναι η μόνη αρμόδια να αποφασίσει για τη μνήμη των δικών της παιδιών, και όχι εξωτερικοί παράγοντες, θα μπορούσε να θεωρηθεί σκόπιμη η συμπερίληψή τους και στον τόπο μνήμης των «Καμινίων».

    Σε μια τέτοια περίπτωση, η αναφορά θα πρέπει να γίνεται με πλήρη σαφήνεια και ιστορική ακρίβεια: ως τρία διακριτά πρόσωπα, βαριά τραυματισμένα, και όχι μόνο ως ένας, όπως εσφαλμένα έχει καταγραφεί μέχρι σήμερα, προκαλώντας σύγχυση με τους νεκρούς που τιμώνται στον συγκεκριμένο τόπο εκτέλεσης.

Ο επίσημος ονομαστικός  κατάλογος των θυμάτων, είναι αυτός, αποτελεί πιστό αντίγραφο μίας εκ των τριών χειρόγραφων φυλλάδων που συντάχθηκαν την περίοδο 1970-1971, στο πλαίσιο της προσπάθειας για την καταγραφή της ιστορίας του χωριού που αναγράφει όλα τα ονοματα των θυμάτων της Γλύνας, με τις χρονολογίες τους. 

     Η πρωτοβουλία αυτή της επίσημης  καταγραφής,  ανήκει στην Ειδική Επιτροπή της Γλύνας, υπό την ευθύνη του δασκάλου Θανάση Κυρίτση, συνομήλικου των παιδιών που εκτελέστηκαν.

      Οι λεπτομέρειες και η τεκμηρίωση των γεγονότων της σφαγής στη Γλύνα παρουσιάζονται αναλυτικά στο ιστορικό και λαογραφικό έργο του χωριού, με τίτλο Ο χορός που μέριασε τη λύπη (έκδοση 2013, σελ. 56–72), το οποίο διατίθεται δωρεάν σε μορφή PDF στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη “Ανέμη” του Πανεπιστημίου Κρήτης. εδώ: Ο χορός που μέριασε τη λύπη  

           

Το γεγονός του εγκλήματος της Γλύνας, αναφέρεται με όλες τις λεπτομέριες στο ιστορικο-λαογραφικό βιβλίο «Ο χορός που μέριασε τη λύπη»(σελ. 56–72), το οποίο διατίθεται δωρεάν σε μορφή pdf στην Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Ανέμη του Πανεπιστημίου Κρήτης εδώ:Ο χορός που μέριασε τη λύπη

Τραγούδι: «Τα Παιδιά της Γλύνας   2 Αυγούστου 1943»
Τραγουδούν οι νέοι της Γλύνας του 1989

Στίχοι /Μουσική: Χρήστος Γιάννης
Ερμηνεύουν:
Χρήστος Γιάννης, Μαρία Μπάτζιου, Βασιλική Βέμη, Μαριέτα Μαργαρίτη, Ευθυμία Μπακούλα

Μουσικοί:
Σπύρος Σιδέρης - κλαρίνο
Χαραλάμπης Μπατζέλης - λαούτο
Ανδρέας Σιδέρης - βιολί
Θεοδωράκης Σιδέρης - ακορντεόν
Βασίλης Γιάννης - ντέφι

_______________________

Ακολουθούν βιντεοσκοπημένες μαρτυρίες των ίδιων των Γλυνιωτών, οι οποίοι, ως αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων, καταθέτουν την αλήθεια του μακελειού και του ολοκαυτώματος της Γλύνας, όπως τη βίωσαν οι ίδιοι

Μαρτυρία του Θανάση Καραδήμου, Αθήνα 20.6.2025, για τον ρόλο του αντάρτικου στο έγκλημα της Γλύνας

 Ολόκληρη η συνέντευξη  του Θανάση Καραδήμου, Αθήνα 20.6.2025, Αθήνα  ως αυτόπτης μαρτυρας στο έγκλημα της Γλύνας και  διάφορα σημαντικά γεγονότα  του χωριού της  Γλύνας

Μαρτυρία του Μιχάλη Μπατζέλη, Αθήνα 10.3.2013, ως αυτόπτης μαρτυρας της ορκωμοσίας των Γλύνιώτων

Μαρτυρία του Μιχάλη Μπατζέλη, Αθήνα 10.3.2013, ως αυτόπτης μαρτυρας στο έγκλημα της Γλύνας που τους ξέφυγε λίγα μέτρα  πριν το μάζωμα στο αλώνι του χωριού  της Γλύνα

 

Μαρτυρία του Μιχάλη Μπατζέλη, Αθήνα 10.3.2013, ως αυτόπτης μαρτυρας στο έγκλημα της Γλύνας για την σύλληψη του Φεμί Κούλα και άλλων δύο αγάδων ως οργανωτές του εγκλήματος σε συνεργασία με τον Νέτζιο Μπέη.

Ολόκληρη η συνέντευξη του Μιχάλη Μπατζέλη, Αθήνα 10.3.2013, ως αυτόπτης  μάρτυρας στο δεύτερο κάψημο της Γλύνας στις 4.6.1944

Ολόκληρη η συνέντευξη του Μιχάλη Μπατζέλη, Αθήνα 10.3.2013, ως αυτόπτης  μάρτυρας για διάφορα σημαντικά γεγονότα  του χωριού  της Γλύνας

Μαρτυρία του Σπύρο Σκόπη Αθήνα 14.4.2013, ως αυτόπτης μαρτυρας σε πολλα γεγονοτα του χωριού όπως και στο έγκλημα της Γλύνας που ήταν μικρός και κρυβώταν στα βούζια του Σκόπη κάτω από του Σίγκα μαζι με τα ξαδέρφια του και έβλεπε τα παιδιά που τα  μάζευαν οι μπαλίστες και τις φωτιές που έβαζαν στα σπίτια (18:40 ως 22:55)

Μαρτυρία του Βασίλη Κατσίφα από Βουλιαράτι , Αθήνα 1.4.2007, ως αυτόπτης μαρτυρας που επιβεβαιώνει μερικά από τα γεγονότα στο έγκλημα της Γλύνας  όπως και της σύλληψης των αγάδων της Νεπράφιστας  (απο 36:24 ως το 37:50)

Χρήστος Γιάννης
Ιστορικός Συγγραφέας τοπικής Ιστορίας και Λαογραφίας